Słownik terminów branżowych

  • A

    APC
    Komputerowy system zaawansowanego sterowania produkcją, w który od 2001 r. wyposażona jest rafineria w Gdańsku. System APC zarządza jednocześnie wieloma parametrami pracy instalacji technologicznych zakładu. Z jego pomocą można optymalizować pracę instalacji, zwiększając uzyski pożądanych produktów i w sposób bezpieczny utrzymywać ich pracę (ang. Advanced Process Control).

    ARA
    Rynek wyznaczony terytorialnie poprzez porty Antwerpia – Rotterdam – Amsterdam.

    Asfalty modyfikowane
    Asfalty charakteryzujące się polepszonymi właściwościami jakościowymi na skutek oddziaływania asfaltu z zastosowanym modyfikatorem.

    Audit recertyfikujący Zintegrowanego Systemu Zarządzania (odnawiający)
    Audit, którego celem jest ocena zgodności systemu zarządzania z wymaganiami norm. Audit recertyfikujący wykonywany w określonym przez jednostkę certyfikacyjną okresie, w celu przedłużenia okresu ważności oraz wydania nowego certyfikatu ZSZ.

    Azot ogólny
    Zawartość azotu związanego w postaci wszystkich możliwych form chemicznych.

  • B

    Baryłka (ropy naftowej)
    Podstawowa wielkość, w jakiej mierzy się wydobycie ropy naftowej. Jedna baryłka to 159 litrów.

    Biopaliwo
    Paliwo powstałe poprzez dodanie do benzyny lub oleju napędowego biokomponentu w ilości powyżej 5%.

    Biokomponent
    Dodatek służący do produkcji biopaliw, pochodzący z przetwórstwa biomasy, np. roślin oleistych czy kukurydzy.

    B100 (paliwa)
    Oznaczenie paliwa, które zostało wyprodukowane w 100% na bazie biokomponentu.

  • C

    CD Process
    Technologia produkcji estrów metylowych kwasów tłuszczowych wykorzystana w instalacji do produkcji biokomponentów w Czechowicach-Dziedzicach (ang. Continuous Deglycerolization Process).

    CDU/VDU (instalacja)
    Podstawowy układ instalacji służący do przerobu ropy naftowej, składający się z instalacji destylacji atmosferycznej (ang. Crude Distillation Unit, CDU) i instalacji destylacji próżniowej (ang. Vacuum Distillation Unit, VDU).

    Ciężki olej opałowy (COO)
    Oleista ciecz będąca pozostałością po destylacji ropy naftowej. COO znajduje zastosowanie jako paliwo w instalacjach przemysłowych dużych zakładów produkcyjnych, przetwórczych oraz elektrociepłowniach. Wykorzystywany jest również jako paliwo dla statków.

    Crack
    Inaczej marża rafineryjna.

  • D

    DAO
    Olej powstały na instalacji SDA, stanowiący surowiec do dalszego przerobu w rafinerii. Może być podstawą do produkcji baz olejowych i wsadem do procesów krakingu (ang. De-Asphalted Oil).

    Destylacja atmosferyczna
    Proces fizykochemiczny, wykorzystujący do rozdzielania mieszanin różnice w temperaturach wrzenia poszczególnych składników. W procesie destylacji atmosferycznej ropy naftowej następuje wydzielenie frakcji gazów, benzyn, nafty i olejów napędowych. Węglowodory cięższe stanowią tzw. pozostałość atmosferyczną. Destylacja atmosferyczna prowadzona jest przy ciśnieniu zbliżonym do ciśnienia atmosferycznego.

    Destylacja próżniowa
    Proces analogiczny do destylacji atmosferycznej, jednak prowadzony przy zmniejszonym ciśnieniu. Wykorzystuje własność zmniejszania się temperatury wrzenia wraz z malejącym ciśnieniem. Umożliwia separację destylatów próżniowych z pozostałości atmosferycznej. Ciężkie pozostałości z procesu destylacji próżniowej stanowią tzw. pozostałość próżniową.

    Destylat próżniowy
    Frakcja węglowodorowa wydzielona z bardziej złożonej mieszaniny przez destylację pod zmniejszonym ciśnieniem. Destylaty próżniowe otrzymane z ropy naftowej są najczęściej wykorzystywane do produkcji olejów bazowych, a także jako surowiec dla procesów krakingu.

  • E

    Ekstrakcja furfurolem
    Technologia stosowana do podwyższania jakości bazowych olejów mineralnych. W procesie następuje oddzielenie niekorzystnych węglowodorów aromatycznych, co prowadzi do podwyższenia tzw. indeksu lepkości.

    Estry metylowe kwasów tłuszczowych
    Biokomponent służący do produkcji paliw i biopaliw do zasilania samochodów z silnikami wysokoprężnymi. Estry metylowe kwasów tłuszczowych produkuje się w reakcji transestryfikacji olejów roślinnych z metanolem, przy obecności katalizatora (ang. Fatty Acid Methyl Ester).

    Etanol
    Alkohol etylowy używany m.in. jako biokomponent do produkcji paliw i biopaliw do zasilania samochodów z silnikami iskrowymi.     

    ETBE
    Wysokooktanowy biokomponent służący do produkcji benzyn. Produkowany jest z wykorzystaniem etanolu i izobutylenu (z ang. Ethyl Tert-Butyl Ether).

  • F

    FAME
    Estry metylowe kwasów tłuszczowych (ang. Fatty Acid Methyl Ester).

    Forties Blend
    Gatunek ropy naftowej pochodzącej z Morza Północnego. Ropa Forties Blend jest ropą lekką, niskosiarkową o dużym potencjale w zakresie produkcji benzyn.

  • G

    Gaz ziemny gazolinowy
    Gaz ziemny, który oprócz metanu i etanu zawiera także pewne ilości węglowodorów cięższych.

    Gacz parafinowy
    Półprodukt, który powstaje w procesie przerobu ropy naftowej. Służy do produkcji wosków.

  • H

    HDS
    Instalacja hydroodsiarczania olejów napędowych (ang. Hydrodesuplhurisation Diesel Unit).

    HGU
    Instalacja do produkcji wodoru (ang. Hydrogen Generation Unit).

    Hydrokraking
    Proces rafineryjny służący do produkcji wysokiej jakości komponentów paliwowych poprzez reakcję destylatów próżniowych z wodorem na katalizatorze. Procesy hydrokrakingu przeważnie przebiegają pod bardzo wysokim ciśnieniem i dostarczają komponentów wolnych od siarki i zanieczyszczeń.

    Hydrorafinowanie (gaczu parafinowego)
    Proces oczyszczania parafin poprzez ich reakcję z wodorem na katalizatorze.

  • I

    Instalacja mycia aminowego LPG
    Instalacja do usuwania z frakcji gazów płynnych siarki w postaci siarkowodoru.

    ISO
    Międzynarodowa Organizacja ds. Standaryzacji (ang. International Organization for Standarization).

    Izomeryzacja benzyn
    Proces rafineryjny, który prowadzi do podwyższenia liczby oktanowej frakcji benzynowej poprzez zmianę struktury chemicznej cząsteczek.

  • J

    Jet A1
    Paliwo lotnicze do silników odrzutowych i turbinowych.

  • K

    KAS (instalacja)
    Kompleks aminowo-siarkowy, zespół instalacji do oczyszczania gazów rafineryjnych z siarkowodoru i produkcji płynnej siarki.

    Konwersja
    Przez procesy konwersji najczęściej rozumie się procesy technologiczne krakingu. W procesach tych z komponentów o wysokich temperaturach wrzenia (ciężkich destylatów) otrzymuje się produkty lekkie, wykorzystywane do produkcji paliw. Najpowszechniej występującymi procesami konwersyjnymi są kraking termiczny, kraking katalityczny i hydrokraking.

    Komponent do produkcji asfaltów
    Zazwyczaj ciężka próżniowa frakcja naftowa, która może być przerabiana na instalacji do produkcji asfaltów.

  • L

    LCA
    Ocena cyklu życia produktu, która ma na celu określenie oddziaływania środowiskowego (emisje gazów cieplarnianych na poszczególnych etapach produkcji, przetwarzania, transportu, itp.). Analiza LCA umożliwia również określenie wpływu na środowisko, jakie niesie za sobą pozyskanie biomasy, transport, przetwarzanie jej w biopaliwa vs. oddziaływaniami powstającymi w cyklu życia paliw kopalnych (ang. Life Cycle Assessment).

    Lekki olej opałowy (LOO)
    Paliwo opałowe pochodzące z procesu przerobu ropy naftowej. W odróżnieniu od ciężkiego oleju opałowego jest paliwem destylacyjnym wolnym od ciężkich pozostałości. LOO stosowany jest głównie w kotłowniach przydomowych oraz w małych i średnich firmach i instytucjach. Sprawdza się również jako paliwo grzewcze w kotłowniach.

    LPG
    Gaz skroplony będący mieszaniną propanu i butanu, pochodzący z procesu przerobu ropy naftowej. LPG stosowane jest m.in. jako paliwo silnikowe, czy paliwo spalane w domowych kuchenkach gazowych (ang. Liquified Petroleum Gas).

  • M

    Mechanical Completion (MC)
    Zakończenie prac budowlano-montażowych zakończone podpisaniem protokołu pomiędzy OS (Pion Rozbudowy Rafinerii) i kontraktorem stwierdzającym, że wszystkie prace zostały wykonane zgodnie z projektem i obowiązującymi przepisami. Załącznikiem do takiego protokołu może być tzw. „Punch List”, czyli wykaz prac do wykonania w późniejszym etapie, które nie limitują przystąpienia do kolejnej fazy procesu tj. „Precommissioningu” i wprowadzenia „Zespołów rozruchowych”.

    MHC
    Instalacja hydrokrakingu, która pracuje w nieco łagodniejszych warunkach niż standardowa instalacja hydrokrakingu (ang. Mild-Hydrocracking Unit).

    MTBE
    Nazwa wysokooktanowego komponentu służącego do produkcji benzyn. MTBE nie jest biokomponentem, w odróżnieniu do ETBE (ang. Methyl Tert-Butyl Ether).

  • N

    Nafta
    Ciekła frakcja ropy naftowej będąca mieszaniną węglowodorów, których cząsteczki zawierają 9-16 atomów węgla. Nafta jest surowcem do produkcji paliwa lotniczego i olejów napędowych.

    Narodowy Cel Wskaźnikowy (NCW)
    Minimalny udział biokomponentów w ogólnej ilości paliw ciekłych i biopaliw ciekłych zużywanych w ciągu roku kalendarzowego w transporcie, liczony wg wartości opałowej. 

  • O

    Olej bazowy
    Olej nie uszlachetniony, bez dodatków, pochodzący z przerobu ropy naftowej. Stanowi podstawowy surowiec do produkcji olejów smarowych.

    Olej smarowy
    Kompozycja składająca się z oleju bazowego i dodatków uszlachetniających. Ilość, rodzaj i wzajemne proporcje tych składników decydują o klasie wytworzonego oleju. Ich głównym zadaniem jest zmniejszenie tarcia między powierzchniami dwóch stykających się i współpracujących ze sobą ruchomych elementów urządzeń mechanicznych. Oleje smarowe znalazły swoje zastosowanie w branży motoryzacyjnej oraz w przemyśle.

  • P

    Plastyfikatory
    Dodatki uplastyczniające dodawane do produktów polimerowych. Grupa LOTOS produkuje plastyfikatory węglowodorowe dla przemysłu gumowego.

    Ppm
    Przyjęty na świecie sposób wyrażania stężenia bardzo rozcieńczonych roztworów związków chemicznych. Stężenie to określa ile cząsteczek związku chemicznego przypada na 1 mln cząsteczek roztworu (ang. parts per million).

    Parafina
    Mieszanina stałych węglowodorów nasyconych, wydzielana z frakcji ropy naftowej. Stosowana jest m.in. do wyrobu świec, past do podłóg oraz jako materiał izolacyjny.

    Provisional Acceptance Protocol
    Dokument podpisany z kontraktorem stwierdzający, że dana instalacja osiągnęła gwarantowane parametry, a pozostałe inne zobowiązania kontraktowe również zostały wypełnione.

    Przekazanie do prób i testów
    Równoznaczne z przekazaniem odpowiedzialności i prawa zarządzania i kierowania przekazywanym obiektem przez pion Dyrektora ds. Produkcji/pion Dyrektora ds. Techniki. Nie kończy procesu inwestycyjnego (instalacja pozostaje jako obiekt inwestycyjny w w pionie Dyrektora ds. Rozbudowy Rafinerii). Protokół przekazania pozwala użytkownikowi rozpocząć wszelkie prace związane z uruchamianiem instalacji. Pion Dyrektora ds. Rozbudowy Rafinerii pozostaje nadal odpowiedzialny za wszelkie kontakty z głównym wykonawcą instalacji, za usuwanie usterek i za wykonanie prac odłożonych, za pozyskanie opinii bądź decyzji instytucji zewnętrznych oraz za wszelkie uzgodnienia kontraktowe związane z przeprowadzeniem ruchu testowego.

    Przekazanie do użytkowania
    Ostatnia czynność procesu inwestycyjnego, formalnie potwierdzona protokołem przekazania (z pionu Dyrektora ds. Rozbudowy Rafinerii do pionu Dyrektora ds. Produkcji/pionu Dyrektora ds. Techniki) przed Komisją odbiorową. Dokument ten kończy proces inwestycyjny w oparciu o wymogi prawa budowlanego i prawa o ochronie środowiska.

  • R

    REBCO (ropa)
    Handlowa nazwa rosyjskiej ropy Ural (ang. Russian Export Blend Crude Oil).

    REACH
    Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej dotyczące bezpiecznego stosowania chemikaliów, poprzez ich rejestrację i ocenę oraz w niektórych przypadkach udzielanie zezwoleń i ograniczenia handlu i stosowania niektórych chemikaliów. Weszło w życie 1 czerwca 2007 r. i zastępuje kilkadziesiąt dotychczas obowiązujących wspólnotowych aktów prawnych, zarówno rozporządzeń, jak i dyrektyw wprowadzonych do prawa polskiego ustawą z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych.

    Ready For Start Up (RFSU)
    Stan osiągnięcia przez instalację gotowości do uruchomienia (wprowadzenia mediów procesowych), potwierdzony formalnym protokołem potwierdzonym przez pion Dyrektora ds. Rozbudowy Rafinerii.

    Reforming benzyn
    Proces rafineryjny, w którym w wyniku reakcji na katalizatorze następuje tworzenie wysokooktanowych węglowodorów aromatycznych i wodoru.

    ROSE
    Technologia, na bazie której w gdańskiej rafinerii powstaje instalacja SDA (ang. Residual Oil Supercritical Extraction).

  • S

    SDA
    (ang. Solvent Deasphalting) Instalacja odasfaltowania rozpuszczalnikowego. Służy do rozdzielenia pozostałości próżniowej po przerobie ropy naftowej na frakcję lżejszą – olej DAO (ang. De-Asphalted Oil) i frakcję cięższą – komponent asfaltowy.

    Stacje paliw ajencyjne
    (ang. CODO, company-owned, dealer-operated) Obiekty będące własnością LOTOS Paliwa, zarządzane przez firmy zewnętrzne.

    Stacje paliw partnerskie
    (ang. DOFO, dealer-owned, franchise-operated) Obiekty działające pod marką LOTOS w ramach partnerstwa handlowego na podstawie długookresowej umowy franczyzowej.

    Stacje paliw patronackie
    (ang. DODO, dealer-owned, dealer-operated) Obiekty funkcjonujące w barwach Rafinerii Gdańskiej na podstawie umowy patronackiej.

  • T

    Transestryfikacja olejów
    Reakcja chemiczna, w której powstają estry metylowe kwasów tłuszczowych. Reakcja transestryfikacji olejów to reakcja oleju z metanolem w obecności katalizatora.

    Troll Blend (ropa)
    Gatunek ropy naftowej pochodzącej z Morza Północnego. Ropa Troll Blend jest ropą średnią, niskosiarkową, o dużym potencjale w zakresie produkcji olejów napędowych.

  • Z

    Zasoby potwierdzone
    Wielkości wydobycia ropy naftowej, które na podstawie analiz geologicznych i danych inżynieryjnych można oszacować z rozsądną pewnością jako komercyjnie zdatne do wydobycia od określonej daty, ze znanych horyzontów złożowych i w określonych warunkach gospodarczych, z wykorzystaniem określonych metod operacyjnych i w oparciu o określone regulacje administracyjne.

    Zasoby warunkowe
    Ilości ropy naftowej, które według szacunków na dany dzień, mogą potencjalnie zostać pozyskane ze znanych akumulacji, ale wobec których dany projekt nie osiągnął jeszcze stopnia zaawansowania pozwalającego na komercyjne zagospodarowanie ze względu na jedno lub więcej uwarunkowań.

    Złoże B3
    Złoże ropy naftowej i towarzyszącego jej gazu ziemnego leżące ok. 73 km na północ od Rozewia. Eksploatowane od 1992 r. Mieści się na nim Morska Kopalnia Ropy. Główne źródło ropy wydobywanej przez LOTOS Petrobaltic.

    Złoże B8
    Złoże ropy naftowej i towarzyszącego jej gazu ziemnego, leżące ok. 68 km na północny wschód od Rozewia.

top